Zorginnovatie, niet zomaar vernieuwen om te vernieuwen

In het Corona-nummer van ZORG Magazine stelt de redactie 10 vragen aan 20 leidinggevenden in de zorgsector. Ze geven elk vanuit hun eigen invalshoek een beeld van de Covid-19 crisis en de cruciale beslissingen die genomen werden. Hoe zorgden ze ervoor dat het personeel gezond bleef? Wat was de invloed van digitalisering en communicatie?

Griet Robberechts, algemeen directeur van Woonzorgnet-Dijleland, gaf in dat mei-nummer tekst en uitleg bij onze zorgvisie en de situatie in onze vier woonzorgcentra. Net op het ogenblik dat de eerste golf achter ons ligt en de tweede golf zich stilaan aftekent in Vlaanderen en de rest van Europa, neemt ZORG Magazine een vervolginterview af.

Coronacrisis zorgt voor gigantische sprongen voorwaarts

Waarom is zorginnovatie nodig?

Een vernieuwende aanpak in de zorg is echt geen doel op zich, maar een veranderproces dat onze zorgvisie verruimt en de praktijk bijstuurt waar nodig, het eigen handelen continu in vraag stelt en ons motiveert om het steeds beter te willen doen. Innovatie zoals wij het zien, gaat enerzijds om nieuwe, voortschrijdende inzichten en anderzijds om het inzetten van technologie en allerhande hulpmiddelen die de kwaliteit van wonen, leven en werken ondersteunen en verbeteren.

Welke impact heeft digitale zorg (in ontwikkeling) gehad op uw zorgorganisatie (algemeen en specifiek tijdens de coronacrisis)?

Digitale zorg en e-Health zijn fantastische concepten in een ideale wereld, maar in de realiteit blijven er nog heel wat technische, vaak financiële hindernissen en afgezien daarvan draait zorg nog altijd om interactie tussen levensechte mensen. De informatisering van de administratie en de communicatie met de overheid is al langer een gegeven, maar de coronacrisis zorgde voor gigantische sprongen voorwaarts op vlak van (sociale) media en externe communicatie: Zorabots om bewoners met hun familie te helpen Skypen, Zoom-sessies en Teams-overleg, WhatsApp-groepen voor snelle briefings, …

Zorginnovatie en –technologie brengen ook risico’s met zich mee, o.a. de eigendom van data, informatieveiligheid en ethische dilemma’s (bijvoorbeeld over toegankelijkheid van zorg). Hoe gaat u hiermee om?

De introductie van digitale zorg houdt inderdaad een drempel in voor heel wat ouderen én voor sommige medewerkers, het zal dus een kwestie zijn om niemand achter te laten op die snelweg waar de sector zich steeds verder op beweegt. Woonzorgnet-Dijleland heeft bij de invoering van GDPR een DPO aangesteld; een beleidsmedewerker met een juridische achtergrond die de gegevensveiligheid en de bedrijfsprocessen op dat vlak doorlicht en zo goed mogelijk bewaakt. Ook werd een stafmedewerker ICT aangeworven die de samenwerking met de verschillende leveranciers coördineert, om de technologische innovaties in goede en betaalbare banen te leiden.

Welke innovaties werden geïmplementeerd binnen uw zorgorganisatie als antwoord op vergrijzing/eenzaamheid?

Toen bezoek tijdens de eerste maanden van de coronacrisis niet langer mogelijk was in het woonzorgcentrum, hebben we vooral ingezet op bestaande tools, gratis en voor iedereen beschikbaar, om de communicatie tussen bewoners en hun familie te faciliteren. Dat zal ook in de toekomst een belangrijke meerwaarde blijven, maar we hebben tegelijk vastgesteld dat een videogesprek niet voor iedereen een waardig alternatief of zelfs mogelijk is en dat échte ontmoetingen levensnoodzakelijk zijn om de eenzaamheid bij ouderen en de sociale deprivatie bij hun naasten tegen te gaan.

Zijn er innovaties voor zowel zorggebruikers als zorgverlener binnen uw zorgorganisatie?

De inzet van ICT, waarbij medewerkers de bewoners opvolgen via mobiele apps, blijft eerder beperkt tot bijvoorbeeld het gebruik van een GPS-spotter die mensen met dementie een stuk autonomie teruggeeft. De digitale revolutie uit zich vandaag dus vooral in de communicatiemiddelen en de registratie van observaties in de elektronische bewonersdossiers, de kwaliteitswinst op vlak van zorgvernieuwing halen we vooral uit Innovatieve Arbeidsorganisatie (IAO) geënt op responsabilisering en valorisatie van persoonlijke competenties, een aanpassing in onze overlegstructuren en beslissingsorganen die burgerparticipatie actief mogelijk maakt in het beleid van de woonzorggroep.

Zijn er duurzame innovaties (klimaatverandering) binnen uw zorgorganisatie?

De afgelopen jaren hebben we stevig geïnvesteerd in duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen, ecologische alternatieven (zoals extra aandacht bij nieuwbouw voor het energetische aspect) en groenere mobiliteit met de steun van oa. het Vlaams Pendelfonds dat meer werknemers op de fiets wil krijgen (in Dijlehof van ¾ naar ¼ wagens). Bij de vernieuwing van onze huizen maken we samen met de architecten steevast duurzame materiaalkeuzes en er werden op bijna op alle daken van Woonzorgnet-Dijleland fotovoltaïsche installaties geplaatst in samenwerking met een lokale energiecoöperaties (ECOob en Druifkracht).

Return on investment valt zelden in harde euro’s te becijferen

Maken jullie als zorgorganisatie gebruik van steunmaatregelen ten gevolge van innovatie?

Bij de uitrol van IAO, een uitdagend en ingrijpend meerjarenplan dat onze beslissingsstructuur en organisatiecultuur grondig hervormde, konden we een beroep doen op financiële ondersteuning van het Europees Sociaal Fonds. Die tussenkomst kaderde binnen de projectoproep EFS 2014-2020 en de ter beschikking gestelde middelen werden integraal gespendeerd aan procesbegeleiding en advies in de periode tussen juli 2017 – december 2018. Ook nu hebben we een ESF-project rond 21-eeuwse  vaardigheden.

Hoe blijft u als zorgorganisatie op de hoogte van de mogelijkheden op vlak van innovatie?

Woonzorgnet-Dijleland staat natuurlijk niet alleen in Vlaanderen, maar werkt nauw samen met partnerorganisaties en belangenverenigingen zoals Zorgnet-ICURO, het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen, we zetten mee de schouders onder Eerstelijnszone Leuven, … We nemen actief deel aan verschillende professionele netwerken die innoveren inzake Kleinschalig Genormaliseerd Wonen in zowel binnen- als buitenland en onderhouden goede contacten met de academische wereld, het bedrijfsleven en het Agentschap Zorg & Gezondheid.

Heeft u een specifieke werkgroep/team/persoon binnen uw zorgorganisatie die rond innovatie werkt?

Zorginnovatie is tweerichtingsverkeer: acute noden en nieuwe ideeën worden steeds vaker bottom up aangebracht door de coaching-teams en participatieraden, soms top down geïntroduceerd vanuit het beleidsteam over de 4 huizen van Woonzorgnet-Dijleland heen of door het bestuur van de organisatie. Maar het effect op de kwaliteit van de bewonerszorg en op de praktijk op de werkvloer zal altijd voortkomen uit een wisselwerking van beide processen in een dubbelsporig overlegmodel.

Hoe meet u de ROI op de geïmplementeerde innovaties binnen uw zorgorganisatie?

De return on investment van innovatie in de ouderenzorg is vaak erg diffuus en soms duurt het een hele tijd voor het rendement in harde euro’s te becijferen valt, soms lukt dat helemaal nooit omdat ingezette verandertrajecten gaandeweg bijgestuurd of zelfs stopgezet worden. De hamvraag daarbij blijft: is dat überhaupt een probleem voor een solvabele non-profit organisatie die als enige aandeelhouders de bewoners en hun families heeft, waarbij het grootste kapitaal niet de financiële middelen maar wel de medewerkers en vrijwilligers zijn?