Iedere stem telt, ook bij dementie

Patrick Verhaest is projectmedewerker bij de koepel van het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen, waaraan wij participeren met MEMO, het Vlaams-Brabantse expertisecentrum. Daarnaast werkt hij als redacteur mee aan Denkbeeld, een tijdschrift voor psychogeriatrie en een populair-wetenschappelijk opinieblad.

In die hoedanigheid en naar aanleiding van de jongste Europese, federale en Vlaamse verkiezingen pikte Patrick een project op van Woonzorgnet-Dijleland: ‘Geef ouderen hun stem terug!’ In het juni-nummer, plaatst Patrick Verhaest de aanpak van woonzorgcentrum De Wingerd in Leuven, om mensen met dementie terug te betrekken bij het democratische proces en de politieke besluitvorming, ‘in de etalage’ van Denkbeeld.

Iedere stem telt, ook bij dementie

Wanneer het beleid is dat be­woners met dementie mee­tellen in de samenleving, is het dan niet vreemd dat zij bij verkie­zingen hun stem niet kunnen laten horen? Die vraag deed woonzorgcen­trum De Wingerd in Leuven besluiten het roer om te gooien en de bewo­ners actief te gaan ondersteunen om ook op dit punt mee te doen als vol­waardige burgers.

Op zondag 26 mei waren er in België verkiezingen, drie tegelijkertijd zelfs: Europese, federale en regionale. Vol­gens de kieswet is in België iedereen van achttien jaar en ouder verplicht om te gaan stemmen. Wanneer men hiertoe niet (meer) in staat is, bijvoorbeeld van­wege dementie, kan met behulp van een medisch attest om een vrijstelling wor­den gevraagd. Bij dementie is de verlei­ding groot om dit al snel te doen.

Ook bij WZC De Wingerd in Leuven werd, zoals in veel woonzorgcentra, vrij standaard voor alle bewoners met dementie zo’n attest aangemaakt. Tot­dat bij de verkiezingen van 2014 een bewoner verbolgen het bureau van dagelijks verantwoordelijke Jan Van­wezer binnenstapte omdat hij niet begreep waarom hij niet meer zou mogen gaan stemmen. Deze gebeurte­nis confronteerde De Wingerd met de eigen visie dat mensen met dementie volgens eigen mogelijkheden moeten kunnen blijven participeren in de samenleving. Dus waarom dan niet bij verkiezingen? Het leidde tot een nieuwe aanpak, waarbij werd gezocht naar manieren om mensen met demen­tie ook op dit punt te ondersteunen.

ACTIEVE ONDERSTEUNING

De Wingerd nodigde de stad Leuven uit voor enkele trainingssessies om het elek­tronisch stemmen te oefenen en maakte zelf een stappenplan voor het volledige verloop van de stemming. Bovendien vroeg men bij de Vlaamse overheid om een uitdrukkelijke bevestiging dat iemand met dementie ondersteuning mag vragen aan een lid van het stembu­reau. “Voor iemand met een fysieke beperking is dit helder geregeld en van­zelfsprekend, maar er bleef onduidelijk­heid of dit effectief ook geldt voor men­sen met cognitieve problemen, onrust of angst,” lichtten Vanwezer en beleidsme­dewerker Nele Gaeremynck toe. Mensen die niet meer zelf kunnen stemmen maar wel nog een mening kunnen formuleren, kunnen een stem uitbrengen via volmacht aan bijvoor­beeld een familielid. Vanwezer en Gae­remynck: “We moedigen familie aan om te luisteren naar de voorkeur van de persoon met dementie en adviseren hen om er regelmatig over te spreken, samen de krant of een tijdschrift te lezen en een eenvoudig overzicht te maken van de hoofdpunten per partij, met daarbij het partijlogo. Om familie­leden daarbij te helpen hebben we een speciale brochure gemaakt.”

“Als voorziening willen we ons uiteraard neutraal opstellen, maar we hebben wel gezocht naar de mate waarin we activis­tisch mogen zijn. We suggereren om te kijken naar welke partijen de zorg voor kwetsbare mensen in hun programma hebben staan en geven aan welke the­ma’s daarbij mogelijk van belang kun­nen zijn, maar laten ons niet uit over welke partijen daar dan voor gaan.”

VISIE OP SCHERP

De zorgvisie van De Wingerd kreeg met het stemproject nieuw leven ingeblazen. Het project maakt op een andere manier duidelijk hoe essentieel het is om men­sen met dementie ernstig te nemen. “Dat is zelfs nog belangrijker dan hoeveel mensen er uiteindelijk gaan stemmen,” zegt Jan Vanwezer. “Daar hoort ook bij dat we ervoor oppassen dat het niet doorschiet. Soms moet je ook duidelijk zijn dat zorgen voor een medisch attest in een bepaald geval echt niet verkeerd is. Bovendien is het voor zorgverleners belangrijk om de dynamiek binnen een familie te respecteren. Ook wanneer men het gevoel heeft dat er mogelijk misbruik wordt gemaakt van een vol­macht. In een voorziening als de onze waarin zorgverleners een intense band met bewoners opbouwen, is het een val­kuil dat de medewerker meer dochter wordt dan de dochter. Het gevaar van misbruik is een nadeel van het volmach­tensysteem dat we als zorgvoorziening niet hoeven op te lossen.”

 

Bron:

Denkbeeld uitgave 3/2019 [iedere-stem-telt-denkbeeld-juni-2019] – PDF